Spanje heeft 78 universiteiten (universidades), waarvan 51 van de staat en 27 van particuliere bedrijven of door de Katholieke Kerk.
Daarnaast zijn er een aantal instituten voor Hoger Onderwijs, gespecialiseerd in lichamelijke opvoeding, toerisme, dramatische kunst, dans en muziek, en ook een aantal business schools met een hoge toegevoegde waarde.
Daarbovenop zijn er een aantal Amerikaanse universiteiten gevestigd in Madrid, zoals de 'Schiller Inernational University', de 'St Louis University' en de 'Suffolk University' . Alle lessen aan de Amerikaanse universiteiten worden in het Engels gegeven. De Europese universiteit heeft een afdeling in Barcelona.
Alhoewel sommige Spaanse universiteiten wereldbekend zijn, heeft Spanje qua universiteiten een ruime geschiedenis. Het systeem gaat terug tot in de Middeleeuwen. De oudste universiteit werd gesticht in 1218 in Salamanca. De Moren hadden hiervoor al universiteiten gesticht waarvan niemand dit wist. De grootste en beste universiteiten zijn Complutense in Madrid en Central in Barcelona.
In Spanje zijn er ongeveer 1,5 miljoen universiteitsstudenten, wat tamelijk veel is voor een land met 47 miljoen inwoners. Het grote aantal studenten is een zwaar probleem, vooral in het eerste jaar (studenten dienen op tijd aanwezig te zijn om een plaats te bemachtigen).
Niettemin haken vele studenten af na de moeilijke examens op het einde van het eerste jaar. Het aantal vrouwelijke studenten is met ongeveer 40% toegenomen in de laatste 10 jaar dat ze nu de mannelijke studenten zelfs overtreffen (meer vrouwen trachten hun studies af te maken en behalen hun diploma sneller dan mannen).
De buitenlandse studenten bestaan uit 3% van het totaal aantal studenten, waarvan één derde van Europese landen komt. Er is echter een toename van de instroom van studenten uit Aziatische landen in de afgelopen jaren.
Spanje heeft sinds 2006 veranderingen in haar universitaire systeem toegepast die overeenstemmen met het proces van Bologna. Deze veranderingen moeten de normen van het Spaanse systeem vergelijkbaar maken met de normen van het Europese hogeronderwijsruimte (EHOR). Nu kunnen universiteiten in Spanje ofwel officiële diploma's of niet-officiële diploma's aanbieden.
Officiële diploma's zijn aangepast op de normen van het EHOR en zijn daarom geldig in alle landen binnen EHOR. Ook worden deze diploma's erkent in landen buiten Europa, voornamelijk in Latijns America en Azië. Officiële diploma's zijn onderverdeeld in 3 categorieën:
De niet officiële diploma's zijn voldoen niet aan de EHOR normen maar worden gemaakt door de universiteiten zelf. Deze diploma's worden vaak niet erkend in andere landen maar zijn daarentegen vaak zeer praktisch en gericht op gespecialiseerde sectoren en kunnen daarom een hoge arbeidsmarkt waarde hebben.
De benamingen van de niet-officiële universitaire diploma's zijn:
Methodes binnen het onderwijs van de Spaanse universiteiten bestaan uit hoorcolleges, seminars, en praktisch werk met begeleiding van een leraar.
Hoorcolleges duren ongeveer een uur en professoren hebben vaak de neiging om audiovisuele lesmaterialen te gebruiken. Hoewel niet altijd verplicht, het is sterk aanbevolen de hoorcolleges bij te wonen aangezien dit een fundamenteel aspect van het hoger onderwijs vormt.
De eindexamens van de verschillende vakken zijn vaak in februari of juni, afhankelijk van de duur van het vak (sommige hebben een duur van 1 semester en sommige heb je het hele jaar door). Als studenten niet hun examens de eerste keer in februari of juni halen, hebben zij de mogelijkheid ze te herkansen in september.
Andere vormen van beoordeling zijn onder andere projecten, presentaties en cursussen. Hoe deze zijn verspreid over de opleiding kan variëren, afhankelijk van de leraar en de school waar je op zit.